جوان آنلاین: هر ساله شعاری که از سوی مقام معظم رهبری به عنوان نقشه‌راه کشور تعیین می‌شود، بازتابی از نیاز‌ها و اولویت‌های اقتصادی جامعه است. شعار امسال، «سرمایه‌گذاری برای تولید» نیز بر اهمیت مشارکت همه‌جانبه کارگران در مسیر پیشرفت تولید ملی تأکید دارد. بدون تردید، تحقق این هدف نیازمند عزم راسخ، تلاش مضاعف و مشارکت واقعی کارگران به‌عنوان ستون‌های اصلی تولید است؛ کارگرانی که با وجود مشکلات معیشتی و ناامنی شغلی، همچنان در خط‌مقدم توسعه اقتصادی حضور دارند. دیدار روز شنبه رهبر معظم انقلاب با هزاران کارگر، ضمن یادآوری نقش حیاتی کارگران بر این نکته نیز تأکید دارد که تقویت امنیت شغلی، بهبود معیشت و افزایش بهره‌وری نیروی کار از الزامات تحقق شعار سال است، زیرا روشن است که امنیت شغلی، انگیزه و امید به آینده را در میان کارگران تقویت می‌کند و این خود به افزایش کیفیت و کمیت تولید داخلی منجر خواهد شد. رشد پایدار اقتصادی تنها در سایه ارتقای سرمایه انسانی و حمایت همه‌جانبه از نیروی کار میسر است، در نتیجه هموار ساختن مسیر سرمایه‌گذاری در بخش تولید، بدون در نظر گرفتن شرایط کار و زندگی کارگران، عملاً ناکام خواهد ماند. اقتصاد مقاومتی زمانی تحقق می‌یابد که تولید ملی با اراده و تلاش کارگران، جانی تازه بگیرد.
«کارگران» بازوان پرتوان توسعه ملی و قهرمانان بی‌صدای اقتصاد ایران با وجود چالش‌های معیشتی و اقتصادی همچنان در خط‌مقدم تولید ایستاده‌اند. بر اساس داده‌های آماری، سهم کارگران در اقتصاد ملی رو به رشد است و سرمایه‌گذاری در رفاه آنان به‌عنوان کلید پیشرفت پایدار شناخته می‌شود. بررسی‌های آماری نشان می‌دهد بیش از ۴۰درصد از جمعیت شاغل کشور در حوزه‌های صنعتی، کشاورزی و خدمات به‌عنوان کارگر فعالیت دارند. همچنین در سال گذشته بیش از ۸۰۰هزار فرصت شغلی جدید ایجاد شد که بخش قابل توجهی از آن مربوط به حوزه‌های کارگری بوده است. سیاست‌های دولت در زمینه افزایش حداقل دستمزد، ارتقای بیمه کارگری و حمایت از مشاغل آسیب‌پذیر و حفظ ایمنی محل کار نیز گامی مثبت در مسیر بهبود وضعیت معیشتی کارگران است. هرساله همزمان با گرامیداشت روز کارگر، رهبر معظم انقلاب در دیدار با کارگران نکاتی را در راستای حمایت از این قشر زحمتکش به دولتمردان توصیه می‌کنند و برخی از موارد آن مانند امنیت شغلی و ایمنی کار مورد تأکید ایشان است.
وعده‌ای که «شهید جمهور» برای تحقق آن کوتاه نیامد
یکی از محور‌های حضور روز گذشته رهبر معظم انقلاب در جمع کارگران، برگرداندن تعداد زیادی از کارخانه‌های تعطیل یا نیمه‌تعطیل در دولت شهید رئیسی بود که یکی از افتخارات این شهید عزیز است؛ «رئیس‌جمهور فقید ایران» پایه‌گذار نهضت احیای واحد‌های اقتصادی نیمه‌فعال و راکد بود. احیای این واحد‌های اقتصادی وعده‌ای بود که «شهید خدمت» برای تحقق آن کوتاه نیامد.
آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی طی دو سال ریاست در قوه قضائیه در زمینه احیای واحد‌های تولیدی و مقابله با موانع و مفاسدی که قصد به تعطیلی کشاندن کارخانه‌ها و بنگاه‌های تولیدی را داشتند، با جدیت و پیگیرانه ورود داشتند و در این راستا، واحد‌های تولیدی و صنعتی در کشور احیا و رونق گرفتند. این نهضت با قدرت بیشتر در دولت سیزدهم ادامه یافت، به طوری که در سه سال خدمت ایشان در دولت مردمی نزدیک به ۸هزارو ۷۷۰ طرح در نهضت احیا به چرخه تولید بازگشته‌اند و ۷۲۰واحد راکد، نیمه‌فعال و غیرفعال نیز در حال احیا و بازگشت به چرخه اقتصادی کشور قرار گرفتند.
تحقق شعار سال با اراده کارگران
امسال نیز مانند سالهای گذشته که شعار سال به نوعی به تولید و ارتقای آن مربوط می‌شود، تحقق «سرمایه‌گذاری در تولید» به حضور و اراده کارگران در واحد‌های تولیدی و صنعتی بستگی دارد. قطعاً بدون حضور کارگران در شاخه‌های مختلف تولید و صنعت سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش‌ها به ثمر نمی‌نشیند. علاوه بر این سرمایه کارآفرینان در این حوزه‌ها نیز جز با اراده و توانایی کارگران نتیجه‌بخش نخواهد بود.
بدیهی است که کارفرما با توجه به سلامت جان و روان این قشر زحمتکش باید به امنیت شغلی و ایمنی محل خدمت آنها توجه ویژه‌ای داشته باشد چراکه تحقق این دو به آرامش خاطر کارگران و امید به آینده برای برنامه‌ریزی در زندگی‌شان مؤثر است و رهبر معظم انقلاب نیز بر آنها تأکید بسیاری داشتند.
علاوه بر این چنانچه کارفرمایان تدابیری بیندیشند که کارگران را در سود بنگاه تولیدی شریک کنند، قطعاً انگیزه کارگران برای بهبود کارشان افزایش خواهد یافت. در این صورت هم کارفرما و هم کارگر ذی‌نفع خواهند بود.
اهمیت مهارت‌آموزی
رهبری مانند سال گذشته بر آموزش و مهارت‌آموزی کارگران تأکید داشتند و فرمودند: «برای مهارت‌آموزی در سازمان فنی و حرفه‌ای شرکت‌های بزرگ در حاشیه کار خود دوره‌هایی را بگذارند.» با توجه به فرمایشات رهبری، آموزش و مهارت‌آموزی کارگران باید در اولویت کارفرما‌ها و سازمان فنی و حرفه‌ای باشد چراکه با کسب مهارت‌ها و دانش جدید از طریق آموزش، کارگران می‌توانند صلاحیت‌های خود را افزایش دهند و شانس پیشرفت شغلی خود را در سازمان خود یا در بازار کار افزایش دهند.
آموزش مهارت‌ها کارگران را قادر می‌سازد رقابتی باقی بمانند، بهترین عملکرد خود را داشته باشند و به موفقیت کلی کسب‌وکار کمک کنند.
مهارت‌افزایی کارگران دلایل مهم‌تری هم دارد که از جمله آن می‌توان به بهبود عملکرد شغلی اشاره کرد؛ آموزش مهارت‌ها به کارگران کمک می‌کند دانش و توانایی‌های لازم را برای انجام کارشان به طور مؤثرتر و کارآمدتر توسعه دهند که قطعاً به رشد کیفیت تولیدات داخلی منجر می‌شود؛ موضوعی که همواره مورد تأکید رهبر معظم انقلاب است. در این میان، کمبود زمان و منابع، مقاومت در برابر تغییر، شکاف‌های مهارتی و دسترسی به فرصت‌های آموزشی از مهم‌ترین موانع مهارت‌آموزی و آموزش کارگران است که باید از میان برداشته شود.
انتقاد از مکاتبه یکی از دستگاه‌ها مبنی بر رفع ممنوعیت واردات کالا‌های دارای تولید داخل
مصرف کالا‌های تولید داخلی با توجه به پیوند اقتصادی بین تولیدکننده و مصرف‌کننده، تقاضا برای منابع نیروی کار را ایجاد می‌کند، به همین دلیل به مبارزه با بیکاری کمک می‌کند.
مصرف کالا‌های تولید داخل از سال ۱۳۹۷ تاکنون مورد تأکید رهبری بوده است. در این سال‌ها مجلس نیز با تصویب قوانینی مانند «حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تأمین نیاز‌های کشور» سعی در تحقق حمایت از تولید داخلی داشته است، با وجود این، این قوانین در عمل نتوانسته‌اند موفقیت چندانی کسب کنند.
در برخی از صنایع مانند لوازم خانگی اقدامات مناسبی صورت گرفته و در برخی از صنایع عملکرد چندان خوبی به همراه نداشته است؛ زیرا کیفیت مورد تأیید مصرف‌کنندگان نبوده و از اقبال خوبی برخوردار نشده است. در پنج سال گذشته با تأکید بر مصرف کالای داخلی و ممنوعیت واردات کالا‌های مشابه داخلی، فرصت‌های شغلی برای کارگران ایرانی افزایش یافته و چرخ صنعت و تولید به خوبی چرخیده است، از این رو همواره تأکید رهبری بر این بوده است که با تولید و مصرف کالای تولید داخل می‌توان به رشد صنعتی رسید، البته اخیراً وزارت صمت طی بخشنامه‌ای به گمرکات کشور اعلام کرد: ممنوعیت واردات کالا‌های خارجی دارای مشابه ایرانی به پایان رسید و این به معنای دسترسی بهتر مصرف‌کنندگان به کالا‌های باکیفیت بهتر، حق انتخاب بیشتر و قیمت‌های رقابتی‌تر است و از این پس واردات با تعیین تعرفه‌های بالا امکانپذیر خواهد بود.
این اقدام متولی تولید صنعت و تجارت با بازخورد‌های بسیاری روبه‌رو شد، به طوری که رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار روز گذشته خود با کارگران از این تصمیم انتقاد کردند.
ایشان با انتقاد از مکاتبه یکی از دستگاه‌ها مبنی بر رفع ممنوعیت واردات کالا‌های دارای تولید داخل، باز کردن راه واردات را انتخابی آسان، اما به ضرر کشور و جامعه کارگری خواندند و گفتند: «حتی اگر کالایی در داخل کیفیت خوبی ندارد، سعی کنید کیفیت آن را بالا ببرید، همچنان‌که چند سال قبل در پاسخ به کسانی که به کیفیت خودرو‌های داخلی اعتراض داشتند گفتیم جوان ایرانی که با وجود محاصره علمی و اقتصادی، می‌تواند موشک و محصولی تولید کند که دشمن بگوید به احترام این کار تمام‌قد می‌ایستم، بنابراین او می‌تواند خودرویی نیز با کیفیت بهتر و مصرف کمتر تولید کند.» کارگرِ متخصصی که برای مهاجرت تن به هر سختی می‌دهد یا اگر موفق به مهاجرت نشد، در خانه نشستن یا در بهترین حالت دلالی را به کار در یک بنگاه تولیدی ترجیح می‌دهد، نمونه واضحی از چنین وضعیتی است.
متأسفانه در یک دهه اخیر قرارداد‌های کار کارگران موقتی و حتی یک‌ماهه شده است. فلان کارخانه تولیدی لوازم خانگی که بیشترین تولید و فروش را دارد، با کارگرانش یک ماهه قرارداد می‌بندد، چه رسد به کارگاه‌های کوچک تولیدی که کارفرما اصلاً قراردادی با کارگرش ندارد و حقوق و دستمزد ماهانه توافقی پرداخت می‌شود. کارگران در سومین سال دولت مردمی، همچنان سرنوشت لایحه امنیت شغلی کارگران را پیگیری می‌کنند، اما به گفته معاون وزیر کار، تشکل‌های کارگری در دفاع از لایحه امنیت شغلی سکوت کردند و این لایحه به دلیل دفاع ناکافی تشکل‌های کارگری در مقابل اعتراض پرسروصدای کارفرمایان برای بررسی مجدد از هیئت دولت به وزارت تعاون بازگشت و به نتیجه نرسید. رهبری کارگران را در صف مقدم مقابله با فشار‌های اقتصادی و تحریم‌ها دانستند و در دیدار با کارگران در سال جاری فرمودند: «امنیت شغلی اطمینان کارگر به آینده شغلی خود است و این موضوع از وظایف مسئولان است. در دوره‌ای مبتلابه تعطیلی کارخانه‌های بزرگ شدیم، به همت مسئولان در این یکی‌دوساله خیلی از کارگاه‌های تعطیل شده راه افتاد و این کار باید ادامه پیدا کند.»
نبود امنیت شغلی و انعقاد قرارداد‌های کوتا‌ه‌مدت یک و سه ماهه با کارگران به چالش‌های اصلی این قشر زحمتکش تبدیل شده است.
با توجه به شعار امسال و ضرورت جهش تولید با مشارکت مردمی، باید بیش از گذشته به معیشت قشر کارگری توجه شود و با رفع مشکلات قرارداد‌های موقت و بیمه‌ای، فشار‌های اقتصادی اعم از کاهش هزینه‌های مسکن، حمل و نقل، پوشاک و سبد معیشت با دلگرم کردن کارگران، راه‌های رسیدن به توسعه اقتصادی و تحقق آرزو‌های دیرینه مردم ایران هموار شود.
هر ساله در روز کارگر مطالبات کارگران از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مطرح، اما بعد از گذشت چند ماه به فراموشی سپرده می‌شود. یکی از مشکلات فعلی بازار کار عدم‌امنیت شغلی و عدم‌ساماندهی قرارداد‌های کار در بازار کار است؛ مسئله‌ای که تقریباً بخش زیادی از کارگران را درگیر کرده است. به روایت آمار در حال حاضر حدود ۹۶درصد قرارداد‌های کار به صورت موقت هستند و مشکلاتی مانند عدم‌بیمه و عدم‌دریافت دستمزد قانونی دارند. کارگاه‌های کمتر از ۱۰نفر نیز از این مشکلات به شکل دیگری رنج می‌برند، چراکه بخشی از موارد قانون کار مشمول آنها نمی‌شود. جوانانی که با مدرک لیسانس یا فوق‌لیسانس در کارگاه‌های تولیدی یا در بخش فروش صنایع بزرگ مشغول کار هستند، همگی نگران آینده شغلی‌شان هستند.
فلان کارخانه مشهور لوازم خانگی که تیراژ تولید و فروش بالایی دارد با کارگرانش در تمام سطوح اعم از مدیران، بازرسان یا نمایندگی‌های فروش قرارداد‌های یک ماهه می‌بندد و ۱۲ ماه کارگرش را در بلاتکلیفی قرار می‌دهد. از این دست کارفرمایان و کارگران قرارداد موقت الی ماشاءالله در کشور وجود دارد و هیچ مأمور بیمه‌ای نیز نمی‌تواند سر از کار این کارفرمایان دربیاورد. رهبر معظم انقلاب «سرمایه‌گذاری برای تولید» را یکی از ستون‌های قوام و دوام جامعه کارگر خواندند و با تأکید بر اینکه سرمایه‌گذاری مالی بدون اراده و توانایی کارگر راه به جایی نمی‌برد، افزودند: دشمنان جوامع از جمله بدخواهان جمهوری اسلامی از ابتدای انقلاب تا امروز در پی آن بودند و هستند که جامعه کارگری را از کار در فضای جمهوری اسلامی منصرف و معترض کنند.
ارتقای زندگی کارگر و اطمینان خاطرش به امنیت شغلی و چرخیدن راحت چرخ زندگی، باعث افزایش کیفیت کار و محصول می‌شود، بنابراین هر تلاشی برای ارتقای زندگی کارگران، در واقع سرمایه‌گذاری برای سود بیشتر است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تولید را ستون فقرات کشور و کارگران را ستون فقرات تولید برشمردند و گفتند: بخش مهمی از شعار امسال یعنی رشد تولید، به جامعه کارگری مربوط می‌شود و کارگران برای انجام وظایف در این زمینه باید با دلگرمی و اطمینان خاطر پای کار بیایند.
«سهم‌بری عادلانه از درآمد کار» نکته دیگری بود که رهبر معظم انقلاب با تأکید بر آن گفتند: سهم کارگر در ایجاد ارزش برای محصول بیش از عناصر و عوامل دیگر است، بنابراین برای ایجاد ارزش بالا برای محصولات باید در زمینه آموزش، مهارت‌آموزی و تجربه‌اندوزی کارگران برنامه‌ریزی جدی شود. ایشان توجه به سهم کارگر را به معنای نادیده گرفتن سرمایه‌گذار و ایجاد جبهه در مقابل آن ندانستند و خاطرنشان کردند: کارآفرین و کارگر هر دو به یکدیگر احتیاج دارند و برخلاف کمونیست‌ها که با دروغ و شعارِ بدون عمل، به دنبال ایجاد فضای جنگ و تضاد در روابط کار بودند، آنچه موجب تأمین سهم عادلانه در روابط کار می‌شود، انصاف، همراهی، همدلی و ناظر دانستن خداست.
نیاز حیاتی کشور و جامعه به کار، نیاز کارگر به کار برای اداره زندگی، نیاز روحی انسان به کار و تأثیر کاملاً محسوس کار در رفع و جلوگیری از بروز انواع فساد، نشان‌دهنده اهمیت فراوان برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری و اقدام برای تولید کار و اشتغال حقیقی است. کارگران به عنوان ستون فقرات اقتصاد کشور باید در مسیر توسعه و رشد اقتصادی کشور، جایگاه واقعی خود را پیدا کنند.
با وجود برخی مشکلات ساختاری و تورم، انگیزه بالای کارگران برای حفظ اشتغال و تولید داخلی، امید به آینده را زنده نگه داشته است. همچنین حمایت از مهارت‌آموزی، اجرای طرح‌های مسکن کارگری و تسهیل دسترسی به خدمات درمانی از جمله برنامه‌هایی است که می‌تواند وضعیت کارگران را بهبود بخشد.
